Contidos da Web | Centro de Interpretación de Bretoña

Esta páxina web recolle e amplía os contidos expostos no Centro de Interpretación de Bretoña, e ofrece información de interese turístico para quen se achegue ao concello da Pastoriza. Nos tres apartados en que está dividida, lévase a cabo un proxecto divulgativo, de “educación baseada en lugares”, que aspira a ser de utilidade para todo aquel que quera coñecer a historia do Norte de Lugo e as terras mindonienses, en xeral, e a historia de Bretoña e as terras pastoricenses, en particular. Polo de agora, os contidos solo teñen versión en galego, pero as entradas de maior interese nacional e internacional -as que teñen información turística, e as que tratan do bispado britoniense- traduciranse ao español e ao inglés. Este é un índice ordenado do que atopará en cada apartado; pode acceder aos seus epígrafes pinchando nos hipervínculos de cor verde (algunhas entradas ainda están por facer, desculpade as molestias).

O CIN BRETOÑA

Presentación
- Visítanos: onde estamos e cando abrimos
- Contidos do CIN: propósito e temas do Centro de Interpretación de Bretoña
- Contidos da Web: propósito e índice das páxinas
- Créditos: autorías, responsabilidades e participantes
Que ver: Rutas e patrimonio do concello da Pastoriza.
- Ruta Augas de Fonmiñá
- Castro de Saa
- Bretoña: fotos das nevaradas de 2020-2021
- Ruta de Maeloc: dende Bretoña ao monte Carracedo
- Bestiario: cabalos, vacas e cegoñas da Pastoriza
Onde comer, divertirse e descansar
- Comer / tapear: bares e restaurantes do concello
- Dormir en A Pastoriza: aloxamentos rurais
- Lecer e actividades: que se pode facer na zona
- Festas e feiras: calendario das principais datas
Eventos e hemerotea do centro
- A casa de Xenaro ou Galocha (1920-): a antiga casa de comidas que hoxe hospeda o CIN
- 2014-2018. Obras de rehabilitación
- 2019-2021. Apertura e primeiros pasos
- 2022

PREHISTORIA MINDONIENSE

I. Fases da formación xeolóxica
- Proterozoico (-1200 / -540 Ma): inexistencia da Península Ibérica
- Paleozoico inferior (-540 / -490 Ma): lousas e calizas debaixo da terra (Cova do Rei Cintolo)
- Paleozoico medio (-490 / -370 Ma): As rochas volcánicas da serra da Capelada
- Paleozoico superior (-370 / -250 Ma): A acreción das terras mindonienses (val de Mondoñedo)
- Mesozoico (‒250 / ‒70 Ma): A apertura do Océano Atlántico (Cabo Ortegal)
- Cenozoico (‒66 / ‒7 Ma): A erosión da rasa cantábrica (Praia das Catedrais)
- Plioceno (‒6 / ‒3 Ma): A emerxencia do río Miño
II. Fases da ocupación homínida
- Paleolítico inferior (-3 Ma /-150.000): vestixios de Homo heidelbergensis na costa lucense
- Paleolítico Medio (-150.000 /-40.000): mamuts e neandertais nunha contorna conxelada
- Paleolítico Superior (-40.000/-13.000): os cromagnons e as pinturas rupestres de Triacastela
- Magdaleniense (-13.000/-10.000): útiles magdalenienses en asentamentos en rochas de Vilalba
- Epipaleolítico (-10.000/-8.000): a “pastora Elba” do Courel, negra coma os “britanos” coetáneos
- Mesolítico (-8.000/-6.000): coa mellora climática sube o nivel do mar e se forma a lagoa de Doniños
- Neolítico (-6.000/-4.500): aparición dos dólmenes e da agricultura nas serras setentrionáis de Lugo
- Calcolítico (-4.500/-3.800): as migracións indoeuropeas substitúen o 40% da poboación ibérica
- Bronce antigo (-3.800/-3.100): constrúense “henges” coma o de Barreiros, similares ao famoso Stonehenge
- Bronce Final (-3.100/-2.750): os fenicios e os tarteso-gaditanos chegan por mar ao Noroeste
III. Época Castrexa e galaico romana
- Idade do Ferro I (-2.750 / -2.400): a aparición dos castros
  - Economía, artesanía e contactos comerciais: primeiros contactos co Mediterráneo
- Idade do Ferro II (-2.400 / -2.025): evolución e consolidación da cultura castrexa
  - *A ourivaría e a arracada de Bretoña: torques e pendentes de ouro do Norte lucense
  - *As imaxes votivas e a estela de Reigosa: representacións e obxectos rituais
  - *Obxectos domésticos e cerámicas de Saa: fusaiolas, tipos cerámicos
  - *A domesticación dos cabalos asturgalaicos: o precedente da Rapa das Bestas
  - *O Lugnasad e a relixiosidade castrexa: o culto ao deus Lug entre lucenses e astures
- Romanización (-2025/-1700): a reconfiguración e definición do territorio
  - Etnias do cantábrico lucense: do conventus lucensis á provincia da Gallaecia
  - Vías de comunicacións terrestres: rexión non transitada polas grandes vías romanas
  - Contactos marítimos do conventus lucensis: de Brigantium a Britania
  - Asentamentos e explotación do territorio: terra de castros, villae e factorías de salazón
  - *O castro de Saa: vivendas e utensilios pastoricenses de influxo romano
  - *Denarios de S. Cosme de Piñeiro: a moeda, novo elemento de comercio, tamén na Pastoriza
- 1ª Cristianización (anos 300-409)

HISTORIA BRITONIENSE

IV. Documentos:
- Concilio de Braga I (561): a conversión ao catolicismo do Reino suevo a instancias de Martiño de Dumio e a loita contra a herexía priscilianista, confirmada por un tal Maliosus
- Parroquial suevo (569): xurisdición do bispado britoniense no Reino Suevo
- Concilio de Braga II (572): confirmado por Mailoc, primeiro bispo britoniense documentado
- Concilios visigodos (589-693): asistencia britoniense aos sínodos do século VII
- Testamento de Alfonso II (832): fundación da sede ovetense en sustitución da sede britoniense, destruida polos musulmáns
- Mencións apócrifas:
V. Historiografía:
- Contexto migratorio: a caída do imperio romano, as invasións xermánicas e as colonias de britanos
- Contexto relixioso: costumes galaicas censuradas no De correctione rusticorum de Martiño de Dumio e o IV Concilio de Toledo (633)
- Britones en Gallecia: Britonias e britones no Noroeste hispano tardoantigo e medieval
- O bispo Mailoc: hipóteses sobre a súa identidade e procedencia
- O mosteiro Maximi: significado e hipóteses sobre o seu patrono e localización
- A Asturias britoniense: pegada dos britones en terras astures
- A diocese laniobrense: distinto nome para un mesmo bispado? hipóteses sobre a súa localización
- A destrución da sede e o relevo xurisdiccional: a sorte do territorio britoniense trala invasión musulmana
- Lendas e presuntos britonienses ilustres:
VI. Antecedentes dos estudos britonienses:
- Os falsos cronicóns e as primeiras teorías (s. XVII)
- A crítica de Enrique Flórez (1764)
- A erudición de José Villa-amil y Castro (1878)
- As escavacións de Manuel Chamoso Lamas (1970)
- A Historia de Bretoña de Antonio García y García (2000)
- Os camiños novos de Simon Young (2002)
- A tese de Carlos A. González Paz (2020)
# Bibliografía e referencias

DE BRITONIA A BRETOÑA

VII. Arqueoloxía de Santa María de Bretoña:
- O castro ou vicus romano previo á diocese
- As cerámicas
- A necrópole
- A inscrición de Bretoña
- As transformacións da igrexa parroquial
- As escavacións de Chamoso Lamas
- As escavacións de Emilio Ramil
VIII. Historia: do medievo á actualidade:
- O mosteiro altomedieval (ss. X-XII)
- A casa do bispo baixomedieval (XIII-XV)
- Idade Moderna: integración na Provincia de Mondoñedo (s. XVI-XVII)
- A lenda da Casa do Zebedeo (século XVIII)
- Creación do concello da Pastoriza (s. XIX)
- 1931: o drama da emigración e a colocación dun reloxo no campanario da igrexa, reflictidos nunha elexía do bretoñés Xan Bouso.
- 1946: a chegada da electricidade a Bretoña, descrita nun poema do bretoñés Xan Bouso.
- 1959: última gran reforma da igrexa.
- Anos 60-70: a concentración parcelaria
- 1936-1984: fotografías antigas de Bretoña recollidas por veciños.
IX. Etnografía da Pastoriza:
- 1930-1939: o etnógrafo alemán Walter Ebeling fai algunhas das primeiras fotografías da Pastoriza, e o etnógrafo mindoniense Eduardo Lence Santar recolle algunhas das costumes destas terras, como a música e os oficios.
- Britonienses ilustres: a través dos seus obxectos e esculturas de Fernando Villapol
- A música a comezos do século XX
- A produción tradicional de gasoas: colección ‘Augas Mayloc’, de Fernando Villapol
- ‘Da ovella ó calcetín‘, documental sobre a elaboración da lá (1999)
- A Rapa das Bestas
- Gastronomía